Tot enkele jaren geleden was een spel speelkaarten redelijk standaard: vier kleuren van 2 tot en met aas. De boer, vrouw en koning waren blank en in principe staat de vrouw qua waarde boven de boer en de heer boven de vrouw. Dit is al meer dan 1000 jaar zo. Maar is dat nog wel van deze tijd? En zijn er alternatieven?
Wereldwijd dezelfde kaarten
Of je nu in Las Vegas blackjack gaat spelen, of in Rozvadov gaat pokeren of in het Holland Casino Punto Banco (een variant op baccarat) speelt: niemand hoeft je uit te leggen hoe de speelkaarten werken. De kaarten hebben wellicht een iets ander uiterlijk maar we spelen allemaal met 2 tot en met aas.
Heel universeel dus, zo’n spel kaarten. Maar steeds meer mensen zetten hun vraagtekens bij de waarde van de drie hoge kaarten. Want waarom is een heer (of koning, zoals deze ook wel genoemd wordt) meer waard dan een vrouw (of koningin)? En waarom zijn zij beiden meer waard dan een boer? Dat lijkt inmiddels hopeloos ouderwets.
Net zo ouderwets als het feit dat de speelkaarten vaak plaatjes bevatten van witte mannen en vrouwen. In een tijd waarin white privilege (het feit dat je als wit persoon wel moeilijkheden tegen kunt komen in het leven, maar dit zelden gerelateerd is aan je huidskleur) onderwerp van gesprek is, is het bijzonder dat er geen speelkaarten zijn met mensen van kleur erop.
Er komt verandering
Inmiddels zijn er, weliswaar nog niet heel algemeen, speelkaarten verkrijgbaar waarop mensen van kleur afgebeeld staan. Er zijn zelfs speelkaarten met een leerelement: daarop staan mensen van kleur die een rol hebben gespeeld in de geschiedenis. Denk aan wetenschappers, musici en sporters, met uitleg waarom zij belangrijk zijn (geweest).
Het andere issue met speelkaarten is dus dat de heer bovenaan staat qua waarde (alleen de aas is in sommige spellen hoger) en dat de boer als laagste waarde van de drie personen gebruikt wordt. Hiervoor zijn al verschillende iniatieven voor een genderloos kaartspel bedacht. Hierin zitten geen boeren, vrouwen en heren meer, maar heb je bijvoorbeeld brons, zilver en goud. Waarbij de waarde logisch is.
De vrouw als troefkaart
Naast bovenstaande initiatieven waarbij er sprake is van meer gelijkheid, zijn er ook groepen die nog een stapje verder gaan. Zo is er enkele jaren geleden een crowdfunding geweest voor feministische speelkaarten: een set waarbij de K staat voor Kween (dus een vrouw) en de Q een man als afbeelding heeft. Binnen een maand waren er ongeveer 100 geïnteresseerden, het liep dus niet zo.
Maar is de vrouw in het kaartspel wel zo weinig waard? Het antwoord is nee, niet altijd.
Er zijn kaartspellen waarbij de vrouw, in het bijzonder de schoppenvrouw, juist het meeste waard is.
In zowel hartenjagen (een populair kaartspel op de computer) als in duizenden (ook wel schoppenvrouwen genoemd), is de schoppenvrouw de meest waardevolle kaart. In hartenjagen is deze 13 punten waard en wil je dus vooral zorgen dat je deze speelt in een slag die je zelf niet verliest. Bij duizenden is de schoppenvrouw 100 punten waard. Kun je die uitleggen dan ben je blij, blijf je ermee zitten dan baal je.
Ook een leuk weetje: de boer is in klaverjassen het meeste waard!
